S Ö Z A L T I

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

1996-97 Uefa çempionlar liqasının finalı. Hazır dortmund da finala çıxmışkən yad ediləsi oyunlardan biridi. Bura qədər 1995 və 1996 bundesliqa çempionu olan Dortmund o sezon b qrupunda 6 oyuna 4 qələbə, Polşanın widzew lodz klubu ilə 2-2 heç-heçə və evdə atleticoya 1-2 hesabla məğlub olaraq 13 xal və averajla Atletico Madridin gerisində 2-ci olmuşdu. Juventus isə c qrupunda 5 qələbə və səfərdə Rapid wienlə 1-1 qalaraq 1-ci olmuşdu. Yeri gəlmişkən, fənərbağçanın Manchester unitedi elvir boliçin qoluyla 1-0 məğlub etdiyi həmin o məşhur oyun da bu qrupda baş vermişdi. Bununla da Unitedin Avrokubok oyunlarında Old Trafforddakı 40 illik məğlubiyyətsizlik seriyası başa çatmışdı.
4/1-də dortmund 1996-cı ilin Fransa çempionu və öz qrupunu 1-ci bitirən Auxerre-i rahatlıqla 3-1 və 0-1 hesabı ilə keçir. Yuventus da nisbətən rahat rəqib olan norveçin rosenborg klubunu 1-1 və 2-0 la keçir. ( deyirəm dönəmin çempionatlarına baxe. İndi nəinki Rosenborgu və Auxerre-i hətta o dövrün güclü Hollandiya klublarını da 8/1-də görmək çətin məsələdi. Türklər demiş makas çox açılıb.) yarımfinalda borussiya Manchester unitedi hər iki oyunda da 1-0 məğlub edir. Maraqlıdı ki, bu matçlar 2024 sezonunun psg ilə olan oyunlarının kopyasıdı. Juventus 1996-cı ilin finalında qalib gəldiyi Ajaxı 1-2 və 4-1 hesabı ilə darmadağın edir. Bu arada Ajax da 1994-95 çempionlar liqası çempionu idi. İzlədiyim ən yaxşı Ajax komandalarından biri idi. Milanı həm öz qruplarında 2 dəfə, həm də finalda keçmişdilər. Z kuşağı nə var bunda? Milan onsuzda zəifdi desə də, söhbət əfsanə milandan gedir.
Və 28 may 1997. Bavariyanın keçmiş evi Münhen olimpiya stadionu. Möllerin, kohlerin, riedlenin, chapuisatın və baş məşqçi ottmar hitzfeldin dortmundu deşamın, zidanın, vierinin, Del pieronun və əfsanəvi baş məşqçi, bundan 9 il sonra İtaliya milli komandasına dünya çempionluğu qazandıran marçello lippinin yuventusuna qarşı. Əlbəttə ki, keçən ilin çempionu Yuventus favorit idi. Amma 29-cu və 34-cü dəqiqədə euro 1996-da ingiltərənin xəyallarını puç edən Karl heinz riedle səhnəyə çıxdı. Yuventus şok olmuşdu. 1-ci dövrə belə bitdi. 2-ci dövrədə isə nələr oldu nələr. Zidanın dirəkdən dönən topu, vierinin əl ucbatından sayılmayan qolu və del pieronun əla daban qolu. Hesab 2-1 olmuşdu. Amma 70-ci dəqiqədə Chapuisatın əvəzinə meydana daxil olan və bütün karyerasını yalnız Borussiya dortmunda fəda edən Lars Ricken abimiz oyuna girdi. Və girəndən 16 saniyə sonra çempionlar liqası finallarının bəlkə də ən yaxşı qolunu vurdu. Yuventusun qapıçısı peruzzi çox öndə dayanırdı oyunlarda. Bunu görən möller pası Rickenə verir və Ricken xarüqə yaradır. 20 dəqiqə sonra isə oyun bitir. Və dortmund tarixinin ilk çl finalında qalib olur. Haşiyəyə çıxım: 2013-də bavariyaya uduzan dortmund da pis komanda deyildi. Sadəcə bəxtləri gətirmədi. Bu il isə Real madridlə işləri çox çətin olacaq. Çempionluq xəyaldır. 27 il öncə də xəyal idi amma bacardılar. Görək bu il necə olacaq.

Əfsanəvi fosforlu sarı forması ilə Dortmund komandası


Həmin o məşhur vuruş



Seremoniya





Bu da türkçə icmal

https://www.dailymotion.com/video/x60fuiv

tissot prx | texnologiya

Son illərin ən "xod" gedən qol saatı. Ölkəmiz standartları üçün baha olsa da 1000 dollardan ucuz olduğu üçün birinci dünya ölkələrində "affordable" seqmentinə daxil olur.


Tissot, saatın dizaynının 70-ci illərdə satdığı tissot seastar modelindən götürüldüyünü deyir.

Amma həmin seastar modelinin dizaynının da Audemars Piguet royal oak-dan ilhamlandığını hər kəs yaxşı bilir.

Saatın bilərziyi royal oak-da olduğu kimi inteqrasiya olunmuş bilərzikdi. Yəni bilərziyin saatın gövdəsinə birləşən birinci parçası gövdəyə inteqrasiya olununub və tam qatlanmır.

Elə bu səbəbdən də saatın ayaqdan-ayağa (lug to lug) uzunluğu xeyli böyükdü. Belə olan halda qol ölçünüz incədisə saatın bilərziyi qolunuzdan kənara "daşır".

Normalda 42-43 mmlik saatları rahatlıqla taxan mənim belə biləyimdə 40 mmlik versiyası böyük görünürdü. Ona görə alarkən taxıb yoxlamaq lazımdı.
Kvars versiyada sferblat sadə dizayndadı. Xəfif sunburst effekti var.

Mexaniki versiyada isə vafli dizaynına sahibdi

Saatla bağlı ən böyük müzakirə mövsuzu içindəki mexanizmdir. Powermatic 80 mexanizmi 80 saat enerji rezervi versə də mexanizmin bəzi detallarının plastik olması fikir ayrılığına səbəb olub. Bəziləri plastik detalların metal detallar kimi bir-birinə sürtünərkən yeyilmədiyini və buna görə uzunömürlü olduğunu deyir. Bəziləri də plastik detalların aztapılan olduğu üçün saatın təmirinin çox çətin olduğunu deyir.
Saatın populyar olmasına görə tonla fərqli rəngi və versiyası mövcuddu.
35 və 40 mm-lik kvars versiya

35 və 40 mm-lik mexaniki versiya

42 mm-lik mexaniki xronoqraf versiya


Və ən bərbad versiya olan digital versiya


Alternativi üçün (baxma: citizen tsuyosa)

ray ban | sağlamlıq

1936-cı ildə qurulmuş olub 1999-cu ildən etibarən luxottica'nın tərkibinə alınan, Verdiyin pulun son qəpiyinə kimi layiq olan,
aviator wayfarer və clubmaster seriaları ilə məşhurlaşmış amerika mərkəzli eynək şirkəti. bütün təbəqələrdən olan insanlarçün əlçatan olan azsaylı brendlərdən biridir. Bir milyarderin də gözündə görmək mümkündür, orta gəlirli insanın da.

Materialının premiumluğunu əlinə aldığın andaca hiss edilir. möhkəm, dözümlü olmasına baxmayaraq yüngül və keyfiyyətli materialdan olması sayəsində burunun üstündə gözəçarpan izlər qoymur və eynək taxdığını belə unutdurur adama. Lensləri modeldən asılı olaraq polikarbonat və ya mineral şüşədir. Onsuz da yetəri qədər pul verilir deyə, məncə, bir azca artıq ödəyib mineral şüşə olanı almaq daha məntiqlidir.

Almaq istəyənlər üçün texniki 1-2 detala deyinim. Yəqin ki, eynək taxan hər kəs "50/22/150" tipli yazıların çərçivə ölçüsü, burun hissənin genişliyi və sap uzunluğunu bildirdiyindən agahdır. Deyildisə də, artıq öyrənmiş oldu. ray-ban Modellərinə göz atarkən əlavə olaraq, əksər hallarda "g15" yazısını görmək mümkündür. G15 ray-ban'in 1937-dən bu yana istehsal etdiyi ən əsas şüşəsidir. G15-lə bərabər "b15" yazısını da görmək mümkündür. Bu kodlar şüşənin kodlarıdır. "g" hərfi "green", "b" hərfi "brown" sözündən gəlir, şüşənin rəngini bildirir. "15" rəqəmi isə lenslərin filter göstəricisidir. işığın 85%-ni bloklayıb 15%-ni buraxdığını göstərir. Təbii ki, bunlar standart (yəni sadəcə uv qorumalı) lenslərə aiddir, polarizə lenslərdə durum dəyişir.

Polarizənin də nə olduğunu bilməyənlər üçün qısaca izah edim. Polarizə qat gözün yorulmaması və daha aydın görüş üçün istifadə olunur. Ən əsas özəlliyi rəngləri daha kontrastlı, daha canlı verməsi və ən əsası da, yansımaları önləməsidir.

Yansıma deyərkən işığın qışda qarın, buzun, yayda asfaltın, maşınların, suyun üzərində yaratdığı bütün növ üfüqi olan parıltıları nəzərdə tutulur. Düzü, yuxarıdakı şəkildə bir az şişirdilib, ancaq məntiqi başa düşmək üçün yetərlidir. Bu arada, diqqət etdinizsə, bir əvvəlki cümlədə "üfüqi" sözünə xüsusi vurğu etdim. Çünki şaquli olan(məsələn, yandan və ya binaların şüşələrindən gələn) parıltıları önləmir. Əslində, polarizənin niyə belə işlədiyinin məntiqini mən də tam dəqiq bilmirəm* biri çıxıb bu barədə entri yazsa, əla olardı . Ancaq müqayisə olaraq fotoqrafiyadan anlayışlı şəxslərə polarizə lens filterləri üzərindən başa sala bilərəm. İstifadə edənlər bilir ki, bu filterlər lensin önünə taxılanda təkər kimi 360 dərəcə döndürmək olur. Duruma uyğun olaraq onu fırladıb fotosu çəkiləcək yeri polarizə edirik. Lakin gün eynəklərində şüşənin üzərinə əlavə vasitə taxılmayıb birbaşa olaraq şüşənin özünə çəkildiyindən sadəcə müəyyən limitli bir bucaq altında olan parıltıları önləyir. işığı yansıdan və gözü yoracaq olan parıltılar əksər hallarda qar, buz, qızmar günəş altındakı asfalt, maşınların və suların səthləridir, hansılar ki, yerə üfüqi şəkildə paraleldir, ona görə də eynəklərdə şaquli yox, üfüqi işığın qarşısını alacaq formada polarizə qat çəkilir. * nəsə elə bil çox qəliz oldu

Bir ray-ban Eynəyi seçərkən onun polarizə olub-olmamasını anlamaq isə çox bəsitdir. Bütün Ray-ban eynəklərinin sağ (öndən baxanda sol) şüşəsinin küncündə marka adı kimi "ray-ban" yazısı olur. Əgər eynək polarizədirsə, marka adının yanına bir də "p" hərfi qeyd olunur

və şüşənin üstündə standart olaraq "g-15" stikeri deyil də, "polarized" yazılı sticker olur.

Eyni zamanda kodlama olaraq da eynəyin sol sapının içərisində ən sonda rəqəm və "p" hərfi ilə işarələnir. Misalçün öz eynəyimdəki kod:

Eynəyin qutusunun içərisində çıxan təlimatda sapdakı son 2 rəqəm və hərfin eynəyin günəş radiasiyasına qarşı nə dərəcədə qorunma təmin etdiyini bildirdiyi qeyd oıunub:
0 - çox zəif
1 - zəif
2 - orta
3 - yüksək
4 - çox yüksək
"n" hərfi "normal", "p" hərfi də dediyimiz kimi "polarized" anlamına gəlir.

Reddit'dən tutmuş quora'ya, ordan da üzü türk forumlarına qədər saysız-hesabsız başlıq açılaraq soruşulan, hətta bakıdakı rəsmi satış yerlərində belə cavabı tam əminliklə verilə bilməyən bir suala tam rəsmi bir cavab vermiş olum. Məsələ belədir ki, insanlar eynək alarkən "uv400 yoxsa polarized?" seçiminə düşürlər. Hər zaman da sual yaranır ki, "görəsən, polarizə eynəklər həm də uv400-dür?". Özüm keçən ay araşdırma edəndə dəqiq cavab tapmadığım üçün şirkətin amerikadakı müştəri xidmətlərinə mail yazdım. Sağ olsunlar, gün ərzində də cavabladılar və buradan elan edirəm mən də -*
"bütün ray-ban eynəklər uv400 qorumalı şüşəyə sahibdir. mavi işığın böyük çoxluğunu, uv-a və uv-b kimi zərərli şüaların isə 100%-nin qarşısını alırlar. yəni polarizə olan ray-ban'lar həm də uv400-dür. Lakin özlərinin qeyd etdiyi bir əmmanı da deyim. Polarizə olan ray-ban eynəklər g-15 (və ya b-15) kodlu şüşəyə sahib olduqları deyilsə də, "texniki olaraq" 15 sayılmırlar. Çünki mail'də qeyd olunmuşdu ki polarizə olduğundan bu şüşə normal işığın 89%-ni bloklayır və 11%-ni keçirir. Bu da "texniki olaraq" şüşənin g-15 deyil də g-11 olmasına gətirib çıxarır.

Son olaraq, ümumən gün eynəyi almaq istəyənlərə eynəksiz gəzəndə gözləri sulanan biri kimi mənim tövsiyəm o olardı ki, mütləq şəkildə polarizə olan eynək alsınlar* polarizə ray-ban üçün əlavə 50$ ödəməlisiniz . Xüsusilə də maşın sürənlər, uzun yola çıxanlar üçün həyat qurtaran şeydir polarizə eynək. Çünki mən özüm sadəcə uv400 olan eynək taxanda davamlı şəkildə "eynəyin də var, niyə gözlərini qıyırsan?" deyirdilər. Bunu istifadə edəndən sonra anladım ki, problem polarizə olmamasında imiş: o yansımalar gözümü qamaşdırırmış. Həmçinin, 200, 300, 500 - hər nə qədərdirsə, pula qıyın, mütləq şəkildə eynək işinin içində olan markaları alın. Ray-ban olmasın, olsun persol, oakley, tom ford, prada və s. Əsas odur güvənilir brend olsun. Həm də ki, yazıda qeyd etdiyim 85-89% işığı bloklamaq məsələsi də gözünüzü qorxuzmasın. İllər Əvvəl 50-60 manatlıq poddelka eynək taxırdım, hansı ki bildiyin adi qara plastik idi, "gün eynəyi" adı altında qaraldırdı hər yeri. Kiminsə axşam vaxtı gün eynəyi taxdığını görəndə də qəribsəyirdim ki, kor kimi heç yeri görmədiyi halda bu niyə gözündən çıxarmayıb? Dünən başıma gələn bir hadisədən sonra indi anlayıram o insanları. Dünən axşam şəhərdə dostumla qarşılaşanda "hava qaralıb, gün eynəyi niyə taxmısan?" deyəndə ayıldım ki, eynəyimi dəyişməmişəm, gözümdə qalıb. İnsan kağız üstündə "89% işığı bloklayır" cümləsini görəndə elə bilir ki, hər yeri zil qaranlıq edəcək. Di gəl ki, digər şəffaf eynəyimdən tək fərqi ətrafı cüzi bir yaşıl filterlə göstərməsidir, hansı ki buna rəğmən əşyaların rənglərində və tonlarında bir qram dəyişiklik yoxdur, necədirlərsə elə də görünürlər. Amma bununla belə günəş və ümumiyyətlə, digər işıqlar insanın gözünü bir qram da yormur* türklər demiş, ohh, dünya varmış. İndi oturub illərdir niyə ağıl edib düz-əməlli bir gün eynəyi almayıb gözlərimə əziyyət vermişəm deyə heyifsilənirəm.

Yekun olaraq, Ortalıqda həddindən çox geydirmə ray-ban var. Əvvəllər original ilə fake arasındakı fərqi lazer ilə şüşəyə qazınmış "rb" loqosundan, kodlardan və s şeylərdən anlamaq asan idi, amma indi elə fake ray-ban'lar var ki, heç illərin optikaçısı belə ayırd edə bilmir hansı originaldı, hansı fake. Yuxarıda bir yazar hər gələnin gözündə ray-ban olduğunu deyib, ancaq demək olar 90%-i fake ray-ban'dır. Odur ki, rəsmi satış nöqtələrindən almaq lazımdır. Bakıda occi və 28 mall'dakı sunglasshut mağazalarını məsləhət görürəm. Əsas da sunglasshut. Çünki ray-ban şirkəti luxottica'nın tərkibindədir və sunglasshut da luxottica qrupun məhsullarını satan ən əsas mağazadır. Türkiyədən alınacaqsa, atasun optik və elə ordakı sunglasshut məsləhətdir. Amma məncə, ən yaxşısı ya amazon'da rəsmi ray-ban mağazından və ya elə sırf ray-ban'ın öz saytından almaq ən yaxşıdır. 10-15 gün gözlə, amma ən azından için rahat olsun ki, tamamilə original, keyfiyyətli və ömürlük bir eynək almış olacaqsan. Həm də ki, öz saytında digər yerlərdə olmayan hər cürə "option"ları görmək mümkündür. İstədiyin kimi çərçivə, şüşə rəngini, polarizə olub-olmamasını, hətta üzərinə lazerlə söz yazılmasını belə seçmək olur. Şəxsi zövqümcə elə ən yaxşısı, wayfarer modelini almaqdır. 70 illik klassikləşmiş dizayn elədir ki, hər tip üz quruluşuna, hətta eynək yaraşmayan insanlara belə yaraşır. Əslində, wayfarer özü öz içərisində "classic/ ease/ new/ folding/ mega" olaraq 5 tipə bölünür. Entri yetəri qədər uzun olduğundan model fərqlərinə girib daha da uzatmaq istəmədim. 2 ay elə didik-didik araşdırma elədim ki, bildiyin satış mütəxəssisinə çevrilmişəm :d. Odur ki, almaq fikrinə düşən olsa, heç çəkinmədən mesaj qutumu yaşıllandıra bilər, əlimdən gələn hər köməyi edə bilərəm.

1984-85 serie a sezonu | idman

Serie a tarixinin ən gözlənilməz sonla başa çatan sezonu. Ümumiyyətlə bu sezon bir çoxlarına görə "serie a-nın serie a olduğu illər" ifadəsinin ilk ilidir. Amma real yanaşsaq 1982-83 sezonundan, yəni Michel Platininin Yuventusa transferindən sonra hər şey möhtəşəm olmağa başlayır. Zatən Yuventusda Gaetano Scirea, Antonio cabrini, Marco Tardelli, ən yaxşı çempion ola bilməyən komanda olan 1982 Braziliyasını ağlar qoyan Paolo Rossi və gəlmiş keçmiş ən yaxşı qapıçılar siyahısında mənə görə ilk 3-lükdə olan Dino Zoff da var idi. Platini gələndən sonra olur konfet.
Amma gələk bu sezona. Əsas Komandaların vəziyyətini ayrı-ayrı yazmağa çalışacam.
Yuventus keçən sezonu çempion olaraq bitirmiş və ümumilikdə 21 çempionluğa çatmışdı. Yayda lazionun super ulduzu Bruno giordano ilə razılığa gəlsələr də, bruno sonradan astronomik maaş tələb edir və iş pozulur. Zatən bu sezon lazio da serie b-yə düşür. Bruno da növbəti sezon Napoliyə keçir. Amma bu sezon yuventusun işləri yaxşı getmir və ilk 5-likdən kənarda qalırlar. Buna baxmayaraq komandanın ulduzu olan və 1984-də Fransa ilə Avropa çempionu olmuş Platini 18 qolla sezonun bombardiri olur. Serie a-dan əli üzülən Yuventus fikrini çempionlar liqasının keçmiş adı olan Çempion klublar kuboku turnirinə verir. Heysel faciəsinin baş verdiyi finalda məhz Platininin penaltisi nəticəsində Liverpool üzərində qələbə ilə Avropanın böyüyü olurlar.
Sezonun Daha bir önəmli hadisəsi isə tarixin ən yaxşı oyunçusunun Barcelonadan Napoliyə transfer olunması idi. Bəziləri Maradonanın Barcelonada istəniləni vermədiyini düşünərək onun kaprizli olduğunu bildirir. Amma Barcelona - Maradona məsələsi tamam başqa söhbət mövzusudur. Çoxları Napolinin çempion olmağını gözləsələr də bu 3 il sonra baş verir. Komandanın ən yaxşısı Maradona olsa da təkbaşına Napolini çempion etməsi imkansız idi. Ətrafında yaxşı oyunçular yığılandan sonra o, tarix boyu şimallılar tərəfindən lağ edilən və ələ salınan Neapolu 2 dəfə İtaliyanın böyüyü etməyi bacarır.
Fiorentina isə 82 Braziliyasının əfsanə kapitanı və karyerasında sadəcə 1 sezon Avropada oynayan Socratesi transfer edir. Amma matçlarda istəniləni verə bilmir, məşq üsullarını bəyənmir, həddindən artıq siqaret çəkir və içki içir, məşqçilərlə dalaşır və sezon sonunda Braziliyaya qayıdır.
Roma 1982-83 sezonunu çempion bitirəndən sonra 1984 Çkk turnirində liverpoola penaltilər seriyası nəticəsində məğlub olur. Romanın əsas ulduzlarından biri yenə 82 Braziliyasının oyunçusu olan Falcao idi. Onun çkk finalında penaltini vurmaqdan imtina etməsi, sol dizindən zədələnməsi, komandanın onun üçün həddən artıq pul xərcləməsi Falcaonun da sezon sonunda Braziliyaya qayıtması ilə nəticələnir.
Demək olar ki, sezonun ən yaxşı heyətlərindən birinə sahib olan İnter isə o qədər yaxşı nəticələr əldə etmir və sonda 3-cü olur. Milan da eynilə qənaətbəxş çıxış etmir və sezonu 5-ci bitirir.
Gələk Çempion Hellas Veronaya. Bu hadisəni yalnız 2016-cı ildəki Leicester city çempionluğu ilə müqayisə eləmək olar. Belə nağıllar məncə bir də olmayacaq. Zatən Veronanın ilk və tək çempionluğudu. Bu "balaca" klubun çempionluğunda əsas rollar yayda transfer edilən alman Hans Peter briegel və danimarkalı preben elkjaer ilə birlikdə oyunun sistemini onların üzərinə quran baş məşqçi osvaldo Bagnoli olur. Qapıda da garella əfsanələr yaradır, amma sezon sonunda çempion olmaq üçün sağa sola pul xərcləyən (təbii ki, bunda siciliya mafiyasının da rolu böyükdür) Napoliyə keçir. Komandanın əsas qol maşını guiseppe Galderisi olur və ümumilikdə 11 qol vurur. Hellas verona ilk turda maradonalı Napolini 3-1 məğlub edir. Yuventusu ilk dövrədə 2-0, Romanı isə 1-0 la keçirlər. 2ci dövrədə isə hər ikisi ilə heç-heçə edirlər. İnter və milanla isə hər iki dövrədə matçlar heç-heçə bitir. Verona sezon boyunca sadəcə 2 dəfə məğlub olur. 15-ci turda avellinoya 2-1, 25-ci turda Torinoya 1-2. Ki Torino da bu sezonu əla keçirib sonda 2-ci olur. Ümumilikdə verona 30 oyuna (15 qələbə, 13 heç-heçə və 2 məğlubiyyət) 43 xal toplayır. 29 tur lider olurlar. Sadəcə 16-cı turda İnter 1 həftəlik lider olur. O dərəcədə əzmkar oynayırlar. Coppa Italiada isə 4/1-də İnterə uduzurlar. İnter yarımfinalda Milana, milan isə finalda Sampdoriaya məğlub olur.
Bir haşiyəyə də çıxmasam olmaz. Serie a tarixində məhz bu sezon bir ilk gerçəkləşir və bu sezondan sonra bir daha bunu etmirlər. Bura kimi hansı hakimin hansı oyunu idarə edəcəyi 3-5 gün qabaqcadan müəyyən olunurdu. Amma bu mövsüm məhz oyun günü püşk ilə hakimlər təyin edilir. Və Hellas verona çempion olur. Və bir daha bu üsul təkrarlanmır. Və verona kimi "balaca" komandalar bir daha çempion ola bilmir. İf you know, you know.
Son olaraq fantastik mövsümün ilk 5-liyi və bəzi səhnələr:

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

tissot prx | texnologiya

ray ban | sağlamlıq

1984-85 serie a sezonu | idman

red hot chili peppers | musiqi

antichrist ★ wiki | kino

2009-cu ildə trier tərəfinden çekilən film.


--spoiler--

film çox estetik bir sevişmə səhnəsi ilə başlayır və həməncə dağıdıcı rejissorun “cığallığı” işə düşür : ər-arvad sevişərkən, nəzarətsiz qalmış uşaq yatağından düşüb pəncərəyə yaxınlaşır, maraqla çöldə yağan qara baxır, qar dənələrindən birini tutmaq istəyir və... eyvandan yıxılıb ölür. filmin bundan sonrası əslində, bu estetik, həm də gərgin proloqun şərhindən, izahından ibarətdir. sonra nə baş verir ? uşağın ölümündə özünü hədsiz günahkar hiss edən qadın dəhşətli psixi sarsıntı keçirir və onu bu vəziyyətdən çıxarmaq istəyən psixoterapevt əri qadını götürüb “edem” adlı yerə ( ora meşənin içində taxtadan düzəldilmiş bir evdi ) aparır. orta əsrlərdə qadınların yandırılması ilə bağlı araşdırmalar aparan qadın elmi işinin müəyyən hissəsini bu evdə yazıbmış – bunu sonradan bilirik. burda, yəni edemdə ( “edem” adının bizə adəmlə həvvanın qovulduğu “cənnət bağını xatırlatması trierin oyunlarından biri deyil ki ?! ) kişi ilə qadın arasında dəhşətli psixoloji hesablaşma başlayır və nəticədə kişi qadını boğub öldürür, üstəlik yandırır da.

--spoiler--

film haqqında yazılan bir neçə yazıda, bu finala görə trieri qadınların düşməni elan ediblər. anlayıram ki, trierin qadını kişiyə boğdurması, üstəlik yandırtması, sakit qarşılana bilməzdi, bu finaldan sonra yanıb tökülənlər olmalıydı, amma həqiqətənmi trier qadın düşmənidi və həqiqətənmi film yalnız buna görə çəkilib ? doğurdanmı trierə görə antixrist - dəccal qadındı və kişi – isa məsih onu öldürüb yerüzünü xilas edəcək? filmin adı eşidən kimi bu ad məndə nitşenin məşhur əsəri antixrist ilə ( dəccal ) assosasiya olundu və filmə ikinci dəfə baxandan, bir-iki resenziya oxuyandan, əlbəttə ki, tələbəlik illərində oxuduğum nitşenin əsərini də təkrar vərəqləyəndən sonra, film barəsində özüm üçün pis-yaxşı bir qənaət hasil etdim.
trier filmdə qəhrəmanlarının heç birinə ad verməyib. biz onları yalnız qadın və kişi kimi dərk edirik, bircə filmin əvvəlində eyvandan yıxılan uşağın adı var : nik. nik adı da ingilis dilində qonaq deməkdir, bu sözün yanına "name" (nickname) sözü əlavə olunsa, onda bu ad "ləqəb" mənasını verir. hamımız doğulan gündən dünyada beşgünlük qonağıq, üstəlik, bəlkə də ad sandığımız sözlər heç adımız yox, eləcə ləqəbimizdir. trierin atası ilə anası sevişəndə, öz çarpayısının taxta barmaqlıqlarından qurtulan ( oxu : zindanından ) balaca personajı, filmdə dünyanın faniliyini və qəribə səslənsə də, həm də əbədiliyini metaforikləşdirir.bu yerdə mən mövlanənin həyat haqqında bir yozumunu xatırlayıram: biz dünyaya gəlmək üçün ana bətnindəki bağlarımızdan, göbəyimizdəki bağdan qurtulmalı oluruq, bu bizə ağır gəlir və dünyaya gələndə ağlayırıq, dünyadan getmək də belədir. dünyada bağlı olduqlarımızdan qopmalı oluruq, bu bizə çətin gəlir, ağır gəlir, elə ki, bağlarımız qırılır, canımızı tapşırırıq, bu dəfə də bizə bağlı olanlar ağlayır. filmdə balaca qonağın ( nikin) dünyada tutmaq istədiyi ilk şey, təmizlik, saflıq rəmiz olan qar dənəsidi və balaca nik bu saflıqdan, bu qar dənəsindən yıxılır, dünyadakı ziyafəti, qonaqlığı yarımçıq tərk etməli olur. qadın övladının, balaca qonağın bu ziyafəti vaxtsız tərk etməyində özünü günahkar bilir, kişi isə rasional təkəbbürlə qadını inandırmağa çalışır ki, hələ çox ziyafətlər düzəltmək olar, bu ziyafətə hələ çox qonaq çağırmaq olar. film sona qədər kişi ilə qadın arasındakı bu günahkarlıq-təkəbbür, təmkin-isterika xəttləri üstündə davam edir. filmdə qadın günahkarlığı, kişi isə təkəbbürü təmsil edir. qadın uşaqlarının ölümünə görə də, ərinin inadıyla meşədəki evə qorxuları ilə üzləşmək üçün gedəndə də, özünü günahkar hiss edir. sonradan öyrənirik ki, filmin qadın qəhrəmanı ( qəhrəman demək nə qədər doğrudur ?!) cinsiyyətinə görə əsrlərdi təqiblərə, edamlara məruz qalan qadınlardan elmi iş yazır və bu elmi işdə orta əsrlərdəki qadınları tonqallarda yandıran arxaik düşüncəni tənqid etmək yerinə, qəribə, gözlənilməz bir suçluluq hissi ilə həmin doktrinanı haqlı hesab etməyə başlayır. kişi isə başdan-ayağacan təkəbbürün simvoludur - o qadının müalicəsini öz üstünə götürəndə də, onu meşəyə qorxusu ilə üzləşməyə aparanda da, təkəbbürlüdür. qadınla xəstəxanadakı söhbətində bu lap aydın olur : "psixiatrlar səni sağalda bilməz, bunu mən bacararam ". meşədəki evdə qadının atipik, qarşısıalınmaz cinsi ehtirası ( oxu : qorxusu ) o qədər böyüyür ki, bu qorxunun idarəsi altında qadın ona seksi xatırladan hər şeyi məhv etmək istəyir - ərinin və özünün cinsiyyət orqanını da.bu yerə qədər təmkinli kişi birdən qərara gəlir ki, qadın cəzalandırılmalıdır. nəticədə qadını boğub öldürür, sonra isə orta əsrləri xatırladan bir mərasimlə yandırır. niyə ? çünki qadının həddən ziyadə çılğın hərəkətlərinin arxasında kişi bir ittiham hiss edir : "uşağımızın ölümündə də, mənim xəstələnməyimdə də günahkar sənsən ! " təkəbbür ittiham olunan kimi intiqam, qəzəb mexanizmi işə düşür və kişi qərara gəlir ki, onun itaətindən çıxan, "yandırıb tökən", "atasına od vuran" qadın şeytandır, onu yandırmaq lazımdır.
--spoiler--

filmin son səhnəsi çox qəribədir. arvadını yandırandan sonra darmadağın olmuş, çökmüş halda olan kişi meşədə aramla addımlayır və birdən kişinin qarşısına yerdənmi çıxdıqları, göydənmi düşdükləri, ölümü-sağmı olduqları bilinməyən qadınlar ordusu çıxır. onlar sanki hara gedəcəklərini bilmirlər, onların üzləri yoxdur.

--spoiler--

görəsən trier bu finalla nə demək istəyir ? hələlik stop ! qayıdaq nitsşeyə. nitsşeyə görə görə xristianlıq köləliyin hökm sürdüyü antik yunanıstan və romada, yaxşı yaşayan sahibləri kimi öz arzularını doyuzdurmaq istəyən, amma buna nail ola bilməyən kölələlərin, əxlaq anlayışında etdikləri inqilab sayəsində yaranıb. açıqlayaq : bütün səmavi dinlərdə, o cümlədən xristianlıqda məşhur "ilk günah" məsələsi var. çıxış nöqtəsini "ilk günah" məsələsindən götürən kölələr, öz arzularına çata bilmədikləri üçün belə bir əxlaqi model yaradıblar : bu dünya onlar üçün sınaq meydanıdır və onlar dünyəvi zövqlərindən əl çəksələr, o biri dünyada mükafatlandırılacaqlar, onların sahibləri, əfəndiləri isə cəhənnəmdə cəzalanacaqlar. bu düşüncənin nəticəsində, artıq kölə üçün ideal əfəndi hər şeyi əldə edən, hər şeyə sahib olan bir kimsə yox, arzularını idarə edə bilən, əzabkeş rahib olur. lakin bununla kölələr onsuz da əldə etməkdə çətinlik çəkdikləri arzularını lap arxa plana ataraq, özlərini təhlükləli adamlara çevirmiş olur. çünki onlar istəklərini qandalladıqca, daha çox əzab çəkirlər və daha çox gücsüz olurlar. istəklərini doyuzduranda rahat olan, doyuzdurmayanda zəifləyən, əzab çəkən və dəliyə dönən kölələr, get-gedə öz əfəndilərinə qarşı üsyana qalxmağa hazır vəziyyətdə olurlar. nitsşeyə görə əsrlər boyunca yığılıb gələcəyə ötürülən bu əzabçəkmə, günahkarlıq hissi, zəiflik duyğusu əfəndi-kölə münasibətlərini gətirib o həddə çatdırıb ki, həqiqət dəyərdən düşüb. nitsşenin "dəccal " əsərindəki bu əfəndi-kölə modeli trierin filminə də uyğun gəlir. trier filmdə təkəbbürlü kişidən ( əfəndidən ) və özünü günahkar sayan qadından ( kölədən) bəhs edir, burda qadın dəccal deyil, iki min ildir günahkar sayılan kölədir. trierin qadını nitsşenin yazdığı kölə kimi özünü günahkar saya-saya xristianlıqla paradoks olan bir qənaətə gəlib çıxıb : o, şeytandır. bu qənaətə gələn kimi qadın ərini günahlandırmağa başlayır və münasibətləri bir savaşa çevrilir, elə bir savaşa ki, bu savaşda güclü olan sağ qalmalıdır. qiyamət də burda qopur. kişi qadını öldürür.məncə, trier qadınların düşməni deyil, əksinə o "qiyamət"də baş verəcəklər haqqında bir fikir yürüdür və qadınları indidən xəbərdar etmək istəyir. filmdəki kişi obrazı bütün mahiyyəti ilə nitsşenin ilk xristian rahib modelinə uyğun gəlir. o, ateistdir, həqiqətin özünə yox, onun haqqında elmə vaqifdir, intellektualdır, ilk rahib kimi köləsinin əzablarını yumuşalda bilən psixoanalitikdir. qadın isə min illərdi "darıxma, hər şey yaxşı olacaq, bu əzablar mütləq bir gün bitəcək" deyilərək ovudulan, bioloji arzularını boğmaq tövsiyə edilən kölədir.
trierin kişi və qadın obrazları ilə, ilk rahib və ilk kölə arasında balaca bir fərq var. ilk rahib əlindəki bilgiylə və bu bilginin ona verdiyi imtiyazla köləsində "sən günahkarsan" deyir, trierin rahibi isə ( oxu : kişi qəhrəmanı isə) uşaqlarının ölümündə nə özünü, nə də qadınını günahkar bilmir, kişi düşünür ki, qadının özünü günahkar hiss etməsinin nəsə başqa bir səbəbi var. ona elə gəlir ki, qadın qorxularıyla təkbətək qalsa, bu qorxudan, iztirabdan təmizlənəcək, azad olacaq, buna görə də onu "cənnətə", edem meşəsinə aparır.

--spoiler--

film boyu trier "üç dilənçi" metaforasından istifadə edib. filmin hissələri də bunlarla adlandırılıb : birinci hissə - iztirab, ikinci hissə - ağrı, üçüncü hissə ümidsizlik. bu üç duyğu filmdə üç heyvanla təmsilləşdirilib: iztirab - ceyran, ağrı - tülkü , ümidsizlik - qarğa. bu metafora filmin ta əvvəlində, uşağın yatağından düşüb pəncərəyə getdiy yerdə qarşımıza çıxır. uşaq masanın üstündəki üç suvenirə toxunub, onları aşırdır. bu suvenirlər əllərini açıb dilənən "üç dilənçidir", suvenirlər üstündə adları da yazılıb. (iztirab, ağrı, ümidsizlik) filmin ilk hissəsinin sonunda, yəni "iztirab"ın sonunda doğan, bətnindən cifti sallanan ceyranı görünür, lakin ceyran sanki bu doğuşa biganədir, iztirab keçirmir. ikinci hissəsinin, yəni "ağrı"nın axırında tülküylə rastlaşırıq, qarnını yarıb, bağırsaqlarını deşir, amma sanki heç ağrımır. üçüncü, sonuncu "ümidsizlik" adlı hissənin son səhnəsində, kişi ayağı qadın tərəfindən deşilmiş, üstəlik ayağına böyük bir daş bağlanmış vəziyyətdə, sürünə-sürünə qaçmaq istəyərkən, meşədə bir ağacın koğuşundakı tülkü yuvasına girir və orda qarğanı görür. çığırıb kişinin harda olduğunu nişan verən qarğanı kişi nə qədər öldürmək istəsə də, öldürə bilmir. qarğa susmur ki, susmur.bu trioya filmin üçüncü hissəsində başqa bir yerdə də, kişinin qadının iş otağındakı səma xəritəsində ulduz adlarını oxuduğu yerdə də rast gəlirik. o xəritədə ulduzlar eynən "üç dilənçi"nin adıyla adlandırılıb. kişi onu tülkü yuvasından çıxarıb evə gətirən qadına belə bir sual verir : "məni öldürmək istəyirdin ?" qadın: " hələ yox, üç dilənçi gələndə mütləq kimsə ölməlidir" - cavabını verir.

--spoiler--

bu trio, üçlük, söhbət xristian mifologiyasından gedəndə, əlbəttə ki, teslisi, üç üqnumu - ata,oğul, müqqəddəs ruhu - yada salır. xristianlığa görə ata, oğul və müqəddəs ruh tanrının üç görküdür, görüntüsüdür və üçü birlikdə tanrını təmsil edir. ata - yaradıcı tanrıdır, oğul - tanrının bəşəriyyətə göndərdiyi peyğəmbər isadır, müqəddəs ruh - yaradıcının insanın ruhunua üflədiyi fitrətdir. trier bu üçlüyü, "üç dilənçi" ilə metaforalaşdırır. qadının dilindən səslənən "üç dilənçi gələndə, kimsə ölməlidir" fikri ilə də xrsitianlığın məşhur inancına, qiymət günündə isanın yenidən dünyaya xilaskar kimi gələcəyinə olan inama işarə edir və bununla da, bir növ qiyaməti təsvir etdiyinə eyham vurur. yaradıcı tanrı trierdə təbiətdəki ən gözəl, ən estetik heyvanla - ceyranla, onun doğuş vəziyyətində təsviri ilə öz ifadəsini tapıb. ceyranın iztirabla eyniləşməsi də, bu mənada məntiqlidir - yaradan iztirab verməz, o özü iztirabdan gözəllik yaradar.
nitsşenin tez-tez insanın təbiətdəki ən hiyləgər varlıq olduğunu yazırdı, bu mənada trier də tülkü metaforası ilə ( tülkünün obrazı həmişə hiyləgərliklə assosasiya olunur) eyni şeyi deyir. tülkü insana, isaya uyğun gəlir və filmdə yalnız tülkünün danışması , "xaos hökm sürür" deməsi də, bu kontekstdə aydınlaşır. tülkünün ağrıya uyğun gəlməsi də bu mənada aydındı - isanın ağrılarını xatırlayın. ( sonralar oxudum ki, kann film festivalında trier tülkü maketlərini satışa buraxıbmış və bu tülkü maketlərindən birinə katolik, o birinə protestant adı veribmiş. bu, düşünürəm ki, trierin həm əsas fikri - xristian mifologiyası ilə işləməsini nişan verməyi, həm də onun yeni bir oyunudur.)uzun ömürlü qarğa isə müqəddəs ruha işarədir. trier qarğa ilə dünyaya, həyata ümidsiz baxan insanı təmsilləşdirmək istəyir və burda da nitsşe yada düşür. o deyirdi ki, ümidsizlik bəzən insanın həyatda qalmasına kömək edir. nə qədər eləsə də öldürmə bilmədiyi və səs salıb kişinin yerini qadına nişan verən qarğa, onun həm də xilaskarı olur. kişi filmdə ayağına bağlanmış daşı açmaq üçün lazım olan aləti qarğa vasitəsilə tapır.

filmin final səhnəsi, epiloqu yozuma açıqdır və çoxmənalıdır. fikrimcə, final səhnəsində qadını - arvadını öldürmüş, axsaq-axsaq meşədə gəzən, aclığını böyürtkən kolları ilə doyduran kişinin , üzləri görünməyən minlərcə qadınla qarşılaşdıran trier sanki tanrının diliylə demək istəyir ki, sən ey öz təkəbbürünə, günahlarına, qəzəbinə məğlub olmuş adam, adəm övladı, öz əllərinlə öz qadınını öldürdün. öz qardaşını öldürən qabilin günahını başqa cür təkrarladın. sənin kimi çoxları öz sevdiyini, doğmasını təkəbbürü, kini, paxıllığı ucbatından məhv elədi, amma mən səni bağışlayıran, öldürdüyün bürün qadınları yenidən yaradıram, onlara azadlıq verirəm. get və doğru yaşamağa öyrən - təbiət sənə yol göstərəcək.

kodak

1986 klivlend şar festivalı | tarix

(youtube: )

i̇qbal bano | musiqi

dissosiativ şəxsiyyət pozğunluğu ★ wiki

(baxma: Dissociative Identity Disorder) qısacası DİD və ya split personality disorder.

DİD iki və ya daha artıq şəxsiyyətin bir insanın bədənində təzahür etməsi ilə ortaya çıxan şəxsiyyət pozuntusudur. Bu şəxsiyyətlərin hər birinin öz keçmişi, xarakteri, sevdiyi və ya sevmədiyi şeylər mövcuddur. hər biri müxtəlif vaxtlarda davranışları idarə edə bilir.

DİD çox nadir bir xəstəlikdir. 0.01-1%-lik bir qismi əhatə edir. Qadınlar kişilərə nisbətən bu xəstəliyə daha çox meyllidirlər.

DİD uşaq vaxtı ağır fiziki və ya cinsi zorakılığın nəticəsində yaranır. Bəzən müharibə, təbii fəlakət kimi travmaların təsirindən də yaranması mümükündür. xəstəliyin ortaya çıxma səbəb isə xəstənin özünü bir neçə şəxsiyyətə parşalayaraq travmadan uzaqlaşmağa çalışmasıdır.
xəstənin bir "əsas" şəxsiyyəti olur, hansı ki onun hər zamankı halı. bir də digər "alternativ" şəxsiyyətlər var ki, bəzi DİD xəatələrində bu şəxsiyyətlərin sayı 100-ə qədər arta bilir ki, onlar müxtəlif cinsin, irqin nümayəndəsi ola bilərlər. şəxsiyyətlər arasında keçidlər olduğu üçün yaddaşda bəzi "boşluqlar" olur, və ya xəstə halüsinasiylar görür.
DİD xəstələrində depressiya, anxiety, alkoqol və narkotik asılılığı, intihar və özünəzərərvermə kimi hallara təsadüf edilir.
şəxsiyyətlər arasındakı keçidin səbəbləri isə müxtəlifdir. bunlar stress, alkoqol və yuxarıdakı digər səbəblər ola bilər. xüsusilə, alkoqol və narkotik asılılığı şəxsiyyət keçidlərinin tez-tez baş verməsinə səbəb olur.

DİD özünü daha çox uşaq vaxtı(5-10 yaş aralığında) göstərsə də, bunu qeydə almaq çox çətin olur. düşünəndə ki, DİD travma və ya hansısa istismar nəticəsində yaranır və uşaqların da əksərən yaxın ətraflarındakı insanlar tərəfindən buna məruz qalma ehtimalı yüksəkdir onda bu hal normal olur.
DİD, həmçinin uşaqlarda ADHD kimi davranış və öyrənmə problemləri ilə qarışdırıldığı üçün onu uşaq vaxtı müəyyən etmək çətindir.

DİD xəstələri bütün ömürləri boyu bu xəstəliklə yaşamaq məcburiyyətində olurlar. psixoterapiya ilə xəstəlik tamamilə aradan qaldırıla bilməsə də, zamanla xəstə artıq öz hərəkərlətini idarə edə bilir.

davide moscardelli | idman